معشوق و مخاطب اصلی شمس آقاجانی شعر بود
تاریخ انتشار: ۲۱ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۶۷۰۳۸۴
به گزارش خبرگزاری مهر، آئین بدرقه پیکر شمس آقاجانی، شاعر معاصر با حضور جمع زیادی از شاعران، نویسندگان، شاگردان زنده‌یاد آقاجانی و اهالی فرهنگ با اجرای کیوان کثیریان در محوطه خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
عباس حبیبی دوست و هم‌دانشگاهی شمس آقاجانی در این مراسم گفت: سخن گفتن در مورد فقدان یک دوست جزو خط قرمز آدم‌ها بوده که معمولاً هیچکس آمادگی آن را دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی افزود: دوستی ۳۷ ساله ما از سال ۶۵ در دانشگاه شیراز آغاز شد. او حساسیت شاعرانه‌ای نسبت به مسائل جامعه داشت و این اتفاق در شعرهای او کاملاً مشخص است. به‌صورتی که هم برای مجروح شیمیایی جنگ و هم برای بیماران کرونایی شعر گفته و این موضوع نشان از دغدغه انسانی او در شعرهایش دارد.
حبیبی گفت: ما با هم به تهران آمدیم و با یکدیگر به کلاس آقای براهنی رفتیم و با دوستان مختلفی آشنا شدیم. آخرین بحث ما با یکدیگر درباره هوش مصنوعی بود. او در یکی از آخرین مصاحبه‌هایش درباره هوش مصنوعی صحبت کرده و دوباره روی جمله معروف خود که همگی باید به شعر برگردیم تاکید داشت. یادش گرامی باد.
مریم حسین‌زاده شاعر در این برنامه افزود: هنوز باور این لحظه که اینجا ایستاده‌ایم، برای همه ما سخت است. اینکه باور کنیم شمس آقاجانی اینجا نیست ولی باور نمی‌کنیم. به شاعر عزیزمان رؤیا تفتی و اهالی شعر و ادب و فرهنگ تسلیت می‌گویم که شاعر و منتقدی را از دست دادیم که هنوز حرفهای زیادی برای گفتن داشت و هنوز بسیاری از شعرهایش را نگفته بود.
وی گفت: در این همه سال در بین شاعران کسی چون او را ندیدم که داشته‌ها و کشفیات خود را این چنین با دیگران به اشتراک بگذارد. معشوق و مخاطب اصلی او شعر بود و دریغا که در این نیمه راه جان عزیزش پرپر شد. هنوز زود بود که شمس نباشد و کارهایی که باید را نکند. چه کنیم و چگونه این جوانمرگی شاعران خود را تاب بیاوریم؟! ادبیات هر روز یتیم‌تر می‌شود. چگونه می‌توان دم نزد؟! باید دم زد و این رسالت شعر است.
حسین‌زاده در ادامه یکی از شعرهای شمس آقاجانی که مربوط به فروردین سال جاری بود را خواند.
هرمز علیپور، شاعر نیز در ادامه این برنامه در سخنانی گفت: من به کلمه و شعر و ادبیات ایران تسلیت می گویم. نسبت به ۶۰ سالی که شعر می‌گویم باید بگویم برخی شعرا هستند که علاوه بر شعرشان بر جان آدم می‌نشینند، شمس از جمله آدم‌هایی است که فقدانش برای جامعه ادبی ایران خیلی سخت و زیان‌بار است. وقت رفتن شمس نبود ولی چه کنیم که ما نمی‌توانیم آن را تعیین کنیم.
محمد آزرم نویسنده، منتقد ادبی و شاعر نیز در ادامه این برنامه متنی که برای شمس آقاجانی نوشته بود را برای حاضرین خواند.
وی در بخش‌هایی از صحبت‌های خود گفت: حرف زدن درباره شمس آقاجانی برای بدرقه پیکرش، چیزی از سنگینی سوگش برای من کم نمی‌کند. حالا شمس بر صحنه‌ای ظاهر شده است که با آن آشنا بود. هر شاعر راستینی با مرگ آشناست. مرگی که دمادم و بی‌وقفه در هر بار نوشتن شعر، وجود شاعر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. و اکنون تمام وجود شمس را در برگرفته است.
آرزم افزود: انگار شمس بیش از همیشه می‌خواست بر این صحنه قدم گذارد. چراکه شاعر بود و می‌دانست هیچ انسانی، هیچوقت چگونه زیستن را نخواهد آموخت و بیش از این‌ها می‌دانست که نمی‌خواهد از آری گفتن به زندگی دست بکشد. برای آن مخاطبانی که آثار او را خوانده بودند و برای همراهی با او در مسیری طولانی‌تر آماده بودند؛ درک این فقدان کار ساده‌ای نیست؛ اکنون که پرده پایین آمده حس می‌کنیم بهتر است همین جا بمانیم. همین جا کنار او بر این صحنه سنگدل سوگواری؛ جایی که باید شمس را بدرود گوییم. اما شمس نه از صحنه ناپدید شده و نه آن را ترک کرده است. کلماتش به ما می‌گوید من زنده مانده‌ام؛ پس هستم.
کیمیا سعیدی از فعالین کارگاه شمس آقاجانی نیز در ادامه این مراسم گفت: ناباورانه شمس آقاجانی عزیز را از دست دادیم. باور دارم که فوت او خسارت زیادی بر ادبیات ما گذاشت. او ۱۵ سال آینده خود را برنامه‌ریزی کرده بود و قرار بود کارهای مختلفی را انجام دهد. هر کدام از این کارها انجام می‌شد، تأثیر شگرف آن را در هنر و ادبیات می‌دیدیم.
او در ادامه متنی را خواند که حاوی خاطره آشنایی خود با شمس آقاجانی بود. سعیدی در بخشی از صحبت‌هایش بیان کرد: او نگهبان شعر و زبان بود؛ به این معنا که جستجوگر و پرسشگر بود و شعر چیزی جز پرسشگری نیست. شمس آقاجانی کارگاه خود را سال ۹۶ شروع کرده بود و من سال ۹۷ به او پیوستم. این کارگاه دو بخش داشت؛ بخش اول تئوری بود که به تاریخ شعر می‌پرداخت و در بخش دوم آن آثار هنرجویان را بررسی می‌کردیم. شمس بدون هیچ خرده جنایتی با ما دوستی کرد. من کارگاه شمس را در ادامه کارگاه براهنی می‌دانم. او سال ۷۱ تا ۷۵ در کارگاه براهنی بود اما در شعر راه خود را رفت.
در ادامه این برنامه امیر محمد تفتی در صحبت‌هایی گفت: در وصف ایشان و جایگاه هنری ایشان صحبت‌های زیادی شده است اما ظریف اندیشی او در هر حوزه و زمینه مشخصه‌ای بود که از او به یاد دارم. او تمام زیبایی‌های جهان را در شاخه گلی می‌دید. اگر ناهنجاری و مشکلاتی که با مردم و آزاد اندیشی آنها در تضاد بود با همان جزئیات به آن نگاه می‌کرد و اندوهگین می‌شد. افسوس که از بین ما رفت. از دست رفتن شمس برای ادبیات امروز فاجعه‌ای بود.
مظفر رویایی، شاعر در ادامه این برنامه گفت: درست است که مرحوم شمس با شعر و تغزل شروع کرد اما خیلی‌ها از جمله خودم از او کارهای اجرایی و کارگاهی را به یاد دارند که با سلیقه خودش از تاریخ شعر از نیما تا امروز انجام داده است. کارگاه یکی از کارهای فراموش نشدنی شمس آقاجانی است. زیرا به یک امر خیلی مهم ادبیات معاصر ایران پرداخت که لازم بود.
رؤیا تفتی همسر مرحوم شمس آقاجانی نیز در صحبت‌هایی گفت: شمس در ادبیات وزنه‌ای بود و اصلاً چرک نویس نداشت. اینقدر ذهن پخته‌ای داشت که اصلاً ادیتی انجام نمی‌داد. دو مجموعه شعر و یک کتاب دیگر او آماده است و به زودی چاپ می‌شود.
کد خبر 5884410منبع: مهر
کلیدواژه: شمس آقاجانی مراسم تشییع خانه هنرمندان ایران کتاب و کتابخوانی معرفی کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان انقلاب اسلامی ایران ایران ادبیات جهان فرهنگسرای رسانه نهاد کتابخانه های عمومی کشور ترجمه انتشارات سوره مهر معرفی نشریات رونمایی کتاب انتشارات به نشر نشست بچه های رستا ادامه این برنامه شمس آقاجانی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۷۰۳۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا شعر نوجوان مورد توجه نیست؟
افسانه امینی می‌گوید: به نظر من مخاطب شعر کودک عام است، اما مخاطب شعر نوجوان خاص. کتاب‌های شعر کودک از سوی والدین در هر سطح و طبقه‌ای برای سرگرمی و آموزش کودکان خریداری می‌شوند؛ اما شعر نوجوان باید توسط نوجوان علاقه‌مند به شعر خریداری شود. نوجوانی کتاب شعر می‌خرد که خودش اهل شعر و ادبیات باشد. بنابراین شعر نوجوان از سوی ناشران با اقبال مواجه نیست.
به گزارش ایسنا، در نشست تخصصی «شعر نوجوان از منظر مخاطب و جایگاه امروزی آن»، افسون امینی با موضوع «شعر نوجوان، سرگردانی میان متن و مخاطب» و حسین تولایی با موضوع «واکاوی جهان در تجربه-سروده‌های نوجوانان» به سخنرانی پرداختند.
افسون امینی شاعر، نویسنده و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست تخصصی که در محل انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برگزار شد، گفت: حرف زدن در مورد شعر نوجوان، بی‌نیاز از صحبت کردن درباره شعر کودک نیست؛ بویژه که منابع ما در حوزه شعر نوجوان بسیار اندک است.
او با اشاره به سیر تاریخی شکل‌گیری شعر نوجوان بیان کرد: شعر کودک برخلاف داستان کودک که به شکل خودجوش مسیر خود را طی کرد، به صورت خودجوش شکل نگرفت. پس از انقلاب مشروطه، نیاز متولیان مدارس و کودکستان‌ها به تولید شعر برای دانش‌آموزان، باعث شکل‌گیری شعر کودک و تولید محتوا در این دوره شد. در این میان، رواج ترانه‌های عامیانه دوره مشروطه و گسترش کار ترجمه تاثیر بسزایی داشتند.
این نویسنده خاطرنشان کرد: در این دوره شعر نوجوان وجود نداشت، چرا که اصولا مفهوم نوجوانی در این دوره هنوز شکل نگرفته بود و مخاطبان به دو گروه بزرگسالان و کودکان تقسیم می‌شدند. گاه شعر برخی از شاعران بزرگسال که از نظر زبانی و محتوایی اشعارشان برای نوجوانان قابل فهم بود، مثل پروین اعتصامی در حوزه شعر نوجوان مورد توجه قرار می‌گرفت.
این پژوهشگر افزود: پیشرفت علم روان‌شناسی و آشنایی با دیدگاه‌های کسانی چون ژان پیاژه و نیز دومین سمینار ملی ادبیات کودک شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۶ که بخش مهمی از آن مختص شعر کودک با سخنرانی عباس یمینی شریف بود، زمینه توجه به شعر نوجوان را فراهم کرد. در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ افرادی مثل محمود کیانوش به صورت جدی وارد حوزه شعر کودک و نوجوان شدند. کیانوش تحت تأثیر نظریه رشد پیاژه و ادبیات ترجمه، نخستین شاعری است که به طور جدی سراغ شعر نوجوان رفت و اولین کتاب شعر نوجوان را با عنوان «آفتاب خانه ما» منتشر کرد. نکته قابل توجه در مورد شعر کودک در ایران، پشتوانه پژوهشی آن، قبل از رواج و گسترش آن در بین شاعران کودک است. دو کتاب «نیم قرن در باغ شعر کودکان» از عباس یمینی شریف و «شعر کودک ایران» از محمود کیانوش در زمانی منتشر شدند که شاعران کودک بسیار انگشت‌شمار بودند.
امینی گفت: در دهه ۶۰ به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعی‌ای که در جامعه رخ داد، نیاز بود تا آموزش و پرورش و نهادهایی مثل وزارت ارشاد و غیره توجه ویژه‌ای به جمعیت نوجوان داشته باشند؛ نسلی که در آن زمان به لحاظ کمیت، طیف وسیعی از جمعیت کشور را شامل می‌شد. بنابراین به شعر نوجوان توجه بیشتری شد و شاعرانی چون جعفر ابراهیمی، محمدکاظم مزینانی، وحید نیکخواه آزاد، جواد محقق، قیصر امین‌پور، افشین علاء و ...پای کار آمدند. این شاعران متناسب با نیاز نوجوان آن روز شعر می‌سرودند؛ اگرچه هنوز اشعار آنان بین شعر نوجوان و شعر کودک یا بزگسال معلق بود.
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: از دهه ۷۰ شعر نوجوان رشد و جایگاه خود را پیدا می‌کند. در این دوره کتاب‌های شعر نوجوان از نظر ظاهری هم به ثبات می‌رسند و فونت و قطع آنها برای مخاطب تعریف مشخصی می‌یابد، اگرچه هنوز نوسان‌هایی هست و گاه شعر نوجوانان، با تصاویر و قطع کتاب کودک منتشر می‌شود. از شاعران شاخص شعر نوجوان در این دهه، می‌توان از بیوک ملکی، افسانه شعبان‌نژاد، افشین علاء، عرفان نظرآهاری، شاهین رهنما، آتوسا صالحی و محمدکاظم مزینانی نام برد.
امینی یادآور شد: در دهه ۸۰ تعداد شاعران نوجوان بیشتر و آثار آنان متنوع‌تر شد. ظهور شاعران توانمند در این دهه، کتاب‌های شعر نوجوان را از نظر مضمون، قطع و زبان با تنوع قابل توجهی همراه کرد. در این دوره بسیاری از شاعران شعر کودک نیز، برای محک زدن خود وارد حوزه شعر نوجوان می‌شوند. بیشتر شاعران این دهه موفقند و تا سال‌های بعد هم می‌مانند. از چهره‌های شاخص این دوره علاوه بر شاعران دهه ۷۰، می‌توان از مهدیه نظری، عباس تربن، حسین تولایی، مهدی مردانی، انسیه موسویان، غلامرضا بکتاش، علی باباجانی، کمال شفیعی و ... نام برد.
این شاعر با تاکید بر اینکه این روند در دهه ۹۰ هم ادامه یافت، گفت: با این تفاوت که از اواخر این دهه، این رشد کمرنگ می‌شود و ما با کتاب شعر نوجوان کمتری روبه‌رو هستیم و توجه ناشران به چاپ و کیفیت این نوع ادبی کمتر می‌شود.
افسون امینی در جمع‌بندی صحبت‌هایش گفت: از نظر من مخاطب شعر کودک عام است، اما مخاطب شعر نوجوان خاص. کتاب‌های شعر کودک از سوی والدین در هر سطح و طبقه‌ای برای سرگرمی و آموزش کودکان خریداری می‌شوند؛ اما شعر نوجوان باید توسط نوجوان علاقه‌مند به شعر خریداری شود. نوجوانی کتاب شعر می‌خرد که خودش اهل شعر و ادبیات باشد. بنابراین شعر نوجوان از سوی ناشران با اقبال مواجه نیست. از سوی دیگر، آشنایی ما با شعر نوجوان در سطح جهانی کمرنگ است. تنها تعداد کمی از مترجمان مثل رضی هیرمندی و مهدی مرادی به سراغ ترجمه شعر نوجوان رفته‌اند. در سطح جهانی نیز جوایز ادبیات کودک و نوجوان بیشتر معطوف به آثار کودکانه است تا آثار نوجوان.
در گزارش روابط عمومی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان از این نشست آمده است: افسون امینی که ۱۶۰ شعر از ۱۶ شاعر نوجوانان را گردآوری کرده و به چاپ سپرده است، در آغاز سخنرانی خود از محمد هادی محمدی و زهره قائینی به خاطر تالیف مجموعه تاریخ ادبیات کودکان ایران که از منابع ارزشمند مرجع در این حوزه است، سپاسگزاری کرد.
در ادامه این نشست، حسین تولایی شاعر و پژوهشگر با تاکید بر اینکه در دهه ۸۰ شعر نوجوان در اوج خود بود و چهره‌های تازه و جوان در این دوران درخشیدند، تاکید کرد: این روند رو به رشد از نیمه دوم دهه ۹۰ سیر
نزولی به خود گرفت. به گونه‌ای که در سال‌های اخیر، چهره‌های جوان و موفق در این زمینه کمتر دیده می‌شوند و شعر نوجوان هنوز با نام‌های شاعران پیشکسوت و شاعران اواخر دهه ۷۰ و ۸۰ به راه خود ادامه می‌دهد. از نظر این کارشناس، از دلایل مهم این مشکل، کمرنگ‌شدن نشریات تخصصی نوجوانان، تعطیل‌شدن جشنواره مطبوعات کودک و نوجوان و البته افزایش جشنواره‌های مناسبتی است.
این پژوهشگر ادبی تصریح کرد: قطعاً یکی از دلایل اوج‌گیری شعر نوجوان در دهه ۸۰ حضور نشریات حرفهای و موفقی مثل سروش نوجوان، آفتابگردان و نشریه دوچرخه بوده است. این نشریات در آن زمان جریان‌ساز بودند و توانستند حرکتی را در جامعه ایجاد کنند و افرادی مثل آتوسا صالحی، عرفان نظرآهاری، مهدیه نظری، عباسعلی سپاهی یونسی، انسیه موسویان، مهدی مردانی، عباس تربن، مهدی مرادی، فاصل ترکمن، کبری بابایی و ... را به جامعه ادبی تحویل دهند. با تعطیل‌شدن این نشریات، شعر نوجوان هم جایگاه ویژه خودش را کم‌کم در بین ناشران از دست داد و چاپ کتاب شعر نوجوان هم با چالش جدی مواجه شد. در حالی که نشریات کودک و نوجوان بیش از کتاب‌های این رده سنی می‌تواند در علاقه‌مندی این گروه سنی به حوزه‌های فرهنگی موثر باشد.
او با طرح این سوال که چرا شعر نوجوان امروز با مخاطب مواجه نیست؟ گفت: شعر نوجوان در میان نوجوانانی مخاطب دارد که دغدغه شعری داشته باشند؛ یعنی مخاطبان تخصصی. تعداد این افراد به گواه تعداد نوجوانان شاعر عضو کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سراسر کشور، دانش‌آموزان شرکت‌کننده در مسابقات سراسری فرهنگی و هنری در رشته شعر وزارتخانه آموزش و پرورش، شاعران نوجوان مرتبط با نشریاتی مثل دوچرخه، افتابگردان و.... کم نیست. مضاف بر اینکه حتی اگر هم این تعداد کم باشد، جامعه موظف است برای آنها خوراک لازم را تهیه کند.
این شاعر سپس به تشریح پژوهش خود در نشریه دوچرخه در فاصله زمانی ۱۳۹۵ تا پایان ۱۳۹۹ پرداخت و گفت: بر اساس این پژوهش، در ۲۲۶ شماره منتشرشده نشریه دوچرخه، در بازه زمانی یادشده، ۷۱۵ شعر از ۱۶۸ نوجوان شاعر و علاقه‌مند به شعر بر اساس نظریه ارتباطی ربکا نای مورد بررسی قرار گرفت و اشعار نوجوانان در حوزه ارتباطی به چهار دسته تعامل با خود، تعامل با خدا، تعامل با دیگری و تعامل با محیط تقسیم شدند. بر اساس یافته‌های این پژوهش در فاصله زمانی مذکور بر اساس هسته مرکزی شعر نوجوانان، تعامل با دیگری با ۶۰ درصد فراوانی، بیشترین مضمون شعری نوجوانان را به خود اختصاص می‌داد و پس از آن تعامل با محیط با ۲۳ درصد، تعامل با خود با ۱۴ درصد و تعامل با خدا با ۳ درصد به ترتیب، بیشترین فراوانی‌ها را دربرمی‌گرفتند.
حسین تولایی تاکید کرد: در زمینه تعامل با دیگری، عاشقانه‌ها با فراوانی مطلق ۳۹۸ شعر، بیشترین درصد تعامل با دیگری را شامل می‌شدند؛ یعنی چیزی حدود ۵۵ درصد. این در حالی است که پروژه شعر عاشقانه نوجوان که در یکی از موسسات انتشاراتی دنبال می‌شد و بنا بود با همت گروهی از شاعران حوزه نوجوانان منتشر شود، با تغییر مدیریت آن انتشارات متوقف شد و ناشران دیگر هم از چاپ آن استقبال نکردند.
این پژوهش با عنوان «نشریات کودک و نوجوان به مثابه راهنمایی برای مخاطب شناسی؛ مورد مطالعه نشریه دوچرخه» سال گذشته در گاهنامه نقد کتاب کودک و نوجوان منتشر شده است.
انسیه موسویان دبیری این نشست دوساعته را بر عهده داشت.
انتهای پیام
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است